«تاج اصفهانی» از تصنیف‌های انسان‌ساز تا منبع بکر برای مطالعات هنری
تاریخ انتشار: ۱۳ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۵۲۵۲۲۹
«نگاه اداره هنری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان به جلال‌الدین تاج اصفهانی تحلیلی است. گاهی آثار او را بازسازی می‌کنیم. تلاش ما خارج کردن تاج از سایه است تا افراد بیشتری این فرد را بشناسند و دسترسی اطلاعاتی بیشتری در فضای تخصصی و عمومی داشته باشند.»
به گزارش خبرنگار ایمنا، امروز چهل و یکمین سالگرد خاموشیِ «تاج آواز ایران» است؛ مردی که آواز باصلابت و حنجره قدرتمندش، او را به یکی از قله‌های بلند و استوار تاریخ آواز ایرانی بدل کرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
امروز، سیزدهم آذرماه است و تکیه سیدالعراقینِ گورستان پرشکوه و باستانیِ «تخت فولاد» اصفهان بازهم مانند هرسال، میزبان جمعی است که به یاد مردی دورهم جمع می‌شوند که از عمق جان در آواز افشاری خوانده است: «اگر آن عهدشکن بر سر میثاق آید / جان رفته است که در قالب مشتاق آید»؛ امروز سال‌مرگ بزرگ استادی است که گرچه به‌رسمِ روزگارِ خود کم تصنیف خوانده، همان‌هایی که خوانده اما همه خاطره‌انگیز است و ماندگار؛ خاطره‌هایی از جنس «آتش‌دل» (در دل آتش غم رخت تا که خانه کرد…) یا «به اصفهان رو» (به اصفهان رو، که تا بنگری بهشت ثانی…).
امروز یادآور سیزده آذرماه ۱۳۶۰ است؛ روزی که قلب مردی مرد و استادی استاد، هم در هنر و هم در اخلاق، از حرکت بازایستاد. امروز سالروز درگذشتِ یکی از «یاران زنده رود» است، هم‌نوای تار جلیل شهناز و نی حسن کسایی، استاد جلال‌الدین تاج اصفهانی است؛ خواننده بزرگی که خوانندگان بزرگی افتخار شاگردی او را داشته‌اند.
استادانی چون سیدرضا طباطبایی، علی رستمیان، احمد مراتب، علی‌اصغر شاهزیدی، محمدتقی سعیدی، ناصر یزدخواستی و فضل‌الله شاه‌زمانی جزو سرشناس‌ترین شاگردانِ استاد تاج هستند.
به مناسبت سال‌مرگ استاد تاج اصفهانی، ایمنا گفت‌وگوی مفصلی را با علی عطریان، رئیس اداره هنری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان ترتیب داد تا ضمن رویکرد این اداره در نکوداشت این افتخار موسیقی ایران، از منش و شخصیتِ ممتاز این استاد موسیقی حکایت کند؛ گفت‌وگویی که از لابه‌لای سطرهای آن به‌خوبی می‌توان عشق، احترام و ارادت عطریان را به استاد تاج اصفهانی احساس کرد.
مهمترین ویژگی استاد جلال‌الدین تاج که کمتر به آن پرداخته‌شده، چیست؟
انسان بودن، ویژگی مهم زنده‌یاد تاج اصفهانی است، به‌واقع قبل از هنرمند بودن یا اصفهانی بودن باید انسان بود. اخلاق‌مداری ویژگی اصلی این شخصیت بزرگ وادی موسیقی است؛ این شهروند اخلاق‌مداری اگر بازرگان، باغبان یا فعال در هر بخش دیگری هم می‌شد، بازهمین منش و رویه را داشت. از خوش‌شانسی موسیقی ایرانی و اصفهان، این بوده که یک انسان اخلاق مدار موزیسین شده است. بنابراین ما یک اخلاق‌مداری موسیقیدان داریم نه اینکه فقط خوب آواز بخواند زیرا این موارد همه حاشیه‌ای بر متن اصلی است. هر آن چیزی که این شخصیت برون داد دارد، جزئی از منش اخلاقی وزندگی مردم‌دارانه آن مرحوم است.
هرجایی در محافل مختلف ازجمله رادیو، شاگردان، کوچه و بازار و حتی بچه‌های خردسال فعالیت داشته، فقط برای فرادادن تکنیک‌های موسیقی نبوده بلکه بهانه‌ای برای آموزش اخلاق‌مداری است، پس ما وقتی می‌گوئیم استاد تاج اصفهانی، فقط نباید به موسیقی و آواز توجه کنیم بلکه با منظومه‌ای از اخلاقیات ممزوج شده با موسیقی ایرانی روبرو می‌شویم.استاد تاج انسان عجیبی در این وادی است.
تاج در طول حیات خود با چه افراد تأثیرگذاری در عرصه موسیقی آَشنا شد و این آشنا شدن چه تأثیری بر روی آثار وی داشت؟
تاج اصفهانی هنرمند است اما چه در بین دوستان اهل موسیقی و چه در بین اقشار مختلف مردمی به‌نوعی مردم‌داری می‌کرده است. وی کودکان را جهت فراگیری هنر تشویق و حمایت می‌کرد یا اینکه دست هنرمندان اطراف خود را می‌گرفته تا با او ساز بزنند و همراهی کنند. به‌قول امروزی‌ها یک «تیم ورکر» قوی است. تاج گروه‌داری می‌کند و کاپیتان تیم و رهبر گروه است.
نوازندگان دیگر همچون استاد شهناز و زنده‌یاد کسایی تفاوت سنی زیادی با یکدیگر دارند اما شاهد فعالیت گروهی آنها با یکدیگر هستیم که من فکر می‌کنم این به‌واسطه تیم داری استاد تاج بوده است. تاج به شاگردانش بها می‌داده که رشد کنند و در نزد او بخوانند و بنوازند و با گروه به تولید اثر بپردازند، همچنین تاج در موسیقی ایران تیم داری هم می‌کرده است. این مهم است که او اختلافات سلیقه‌ای بین دو اندیشه را فدای جریان تیم داری نمی‌کرده است؛ ضمن اینکه خود وی پرورش‌یافته اتفاقی مشابه است.
پدر وی معروف به «تاج‌الواعظین» از وعاظ مشهور اصفهان است. بعدها به جلال تاج اصفهانی می‌گویند «نیم تاج» یعنی به نسبت پدر نیمه است و همین نشان از بزرگی پدر استاد موسیقی اصفهان دارد.
تاج به‌واقع موقعیت خاصی پیدا می‌کند و با افراد بزرگی مانند ابوالحسن خان صبا آشنا می‌شود. صبا انسان بزرگی است و به‌طورقطع ابوالحسن صبا تأثیر جدی در شخصیت استاد تاج داشته است. بارها به دعوت استاد ابوالحسن صبا (چهاردهم فروردین ۱۲۸۱- بیست‌ونهم آذرماه ۱۳۳۶ ه.ش) موسیقیدان، آهنگساز، نوازنده و آموزگار موسیقی به تهران می‌رود. این دو سال‌ها باهم مراوده دارند و باهم کار می‌کنند. نکته دیگر اینکه تاج از جریان‌های روز ابایی ندارد و درزمانی زندگی می‌کرده که رادیو وارد ایران شده و راه‌اندازی می‌شود.
رادیو در دهه ۳۰ یک اختراع نو و جالب برای عموم مردم بود. همه مردم آن زمان رادیو داشتند و تاج ابایی نداشته که آواز او در جای‌جای ایران از سیستان تا کردستان و آذربایجان و خراسان شنیده شود. او در رادیو از یک خواننده در اصفهان به چهره‌ای ملی بدل می‌شود و همه در روزهای خاصی از هفته منتظر می‌ماندند تا صدای استاد تاج را بشنوند و لذت ببرند.
استاد تاج از ضبط کردن آثار خود هراسی ندارد چنانچه امروز صفحات فونوگراف زیادی از وی باقی‌مانده که نشان می‌دهد تاج به تکنولوژی متصل بوده و درحالی‌که در خانواده‌ای بسیار سنتی بزرگ‌شده، اما برای رساندن آوازش به دست یک روستایی، همه تلاش خود را بکار می‌گیرد و از هر ابزاری بهره می‌گیرد.
از جنس موسیقی و آواز تاج برای مخاطبان بگویید.
موسیقی تاج را باید در همان برش زمانی خود باید بررسی و نگاه کرد. یکی از ویژگی‌های مکتب موسیقی اصفهان «بداهه‌خوانی» و «مناسب خوانی» است. مناسب خوانی یعنی اینکه هم‌اکنون فصل پاییز است و شاهد برگ‌ریزان و خزان درختان هستیم. خواننده باید بتواند این فضا را درک کند، شعری بداهه انتخاب کرده و دستگاهی را انتخاب کند تا بتواند این فضا را در قالب موسیقی منتقل و بعد مخاطب آن را مجسم کند. تاج، بداهه‌خوان و مناسب خوان است. وقتی شروع به خواندن می‌کنده هیچ فردی نمی‌داند که چه چیزی قرار است بخواند. این ویژگی زمانه تاج است و شاید امروز این ویژگی خاصی نباشد اما در دوره خود شاخص بوده است پس یک موسیقیدان باید بتواند در حالت‌های مختلف به بیان درونیات خود بپردازند.
چرا تاج را بیشتر با آواز معروف «به اصفهان رو» می‌شناسند؟
نباید فراموش کرد «به اصفهان رو» ساخته علی‌اکبر خان شهنازی فرزند آقا حسین قلی معروف است. فردی که در هفت‌سالگی پاسخ آواز استاد دماوندی را می‌دهد. شعر این اثر را ملک‌الشعرای بهار که دو سال در اصفهان تبعید بود، سروده است.
علی‌اکبر خان شهنازی در تهران استاد تاج را می‌بیند و می‌شناسد و اثر تاریخی به اصفهان رو را در تهران می‌خواند. من تعبیر عامیانه‌ای برای صدای تاج‌دارم, صدای تاج همچون بریان یک غذای اصیل اصفهان است، یک اصالت اصفهانی دارد.کشش‌ها، مکث‌ها و تعلیق‌هایی دارد که با بریانی معروف اصفهان عجین است و طعم اصفهان می‌دهد. او با ته‌لهجه داشته و نداشته خود، با ادای شعر دقیق و ریزبین، کلمه به کلمه همچون پند و اندرز شعر و آواز می‌خواند.
تاج روایت می‌کند و قصه می‌گوید و هر روایتی را که شروع می‌کند به اوج می‌رساند و فرود می‌آید. پس هدف تاج تنها ادای موسیقی در یک دستگاه خاص نبوده است.
رابطه استاد تاج با برنامه گل‌ها، رادیو و سایر برنامه‌های مشابه چگونه بود؟
ابتدا باید بررسی شود اینکه آیا صدای تاج بیشتر گل کرده یا صدای قوامی شناخته‌شده‌تر است؟ به‌هرحال اصفهان هنرمندان خودش را دوست دارد. «محمود فرشچیان» یک هنرمند اصفهانی در سطح جهانی است؛ اصفهانی‌هایی که در مراتب ملی و جهانی باشند را دوست دارند. حسین ساعت‌ساز یا استاد خضوعی که استادان مرحوم تاج هستند را کسی نمی‌شناسد اما تاج با ورود به رادیو ملی شد و این در حالی بود که مرحوم خضوعی یا سید رحیم آوازخوان هنرمندان به نامی از هم‌نسلی‌های استاد تاج بودند.
تاج در انتخاب شعر بسیار حساس و دقت نظر داشت و به‌نوعی می‌توان گفت اشعار آثارش را با منقاش انتخاب می‌کرد. تاج باهمان ظرافت و انبرکی بسیار نازک، شعرش را انتخاب می‌کند. در جشن هنر شیراز شعری می‌خواند و در محفلی دیگر همان شعر را به صورتی دیگر می‌خواند و جالب‌تر اینکه می‌گویند ۱۰ هزار بیت شعر حفظ بوده است.
آواز تاج با ذائقه امروز همخوانی دارد؟
صدای تاج برای همان زمان‌ها است. ارزش‌هایی درگذشته داشته‌ایم از دوره‌های باستانی تا دوره اسلامی که به‌عنوان‌مثال پوشش آن زمان به شکل امروز نبوده و حتی خوراک امروز ما با دیروز فرق کرده است و فردا هم ممکن است همه اینها به شکل و انواعی دیگر باشند. در حقیقت هنر برخواسته از دل جامعه است. امروز زمانه می‌طلبد دو هنرمند از دو اقلیم متفاوت کنار هم بنشینند و یک اثر تولید کنند. اما ساز، دستگاه و ابزار موسیقی همان است اما زمانه ذائقه دیگری را طلب می‌کند.
برای زنده نگه‌داشتن تاج چه می‌توان کرد؟
هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق / ثبت است بر جریده عالم دوام ما / چندان بود / کرشمه و ناز سهی قدان / کاید به جلوه سرو صنوبرخرام ما
مگر قرار بر این است که ما این شخصیت بزرگ را نگه‌داریم؟ به نظر من قرار است که از این ثبت تاریخ بهره ببریم.
برای انتقال هنر به آینده چه باید کرد؟
اگر فرد مسیر هنری درستی را طی کرده باشد خودبه‌خود منتقل می‌شود، ما نیز باید به این انتقال کمک کنیم.
برگزاری آئین یادمان و یادبود چه تأثیری در شناخت هنرمندان و بزرگان دارد؟
شما وقتی ارزش و انسان بزرگی دارید باید آن را بزرگ کنید. ما با برپایی مراسم و یادمان گرد کهنگی از خاطر برمی‌گیریم و تو را دوباره جلا می‌دهیم. بزرگداشت و نکوداشت عزیز ازدست‌رفته یا هنرمند بنام درواقع زدودن غبار، کهنگی و تازه کردن یاد و خاطرات او است بنابراین این گوهر ما است که بدانیم همچنین گوهرهایی داریم.
آثار تاج را گوش می‌کنید؟
صدای مرحوم تاج برای من پل خواجو است و اینکه پل خواجویی برای من معمار است. سازه تاریخی خواجو در بین پل‌های تاریخی جهان بی‌نظیر است. رنگ و بوی آواز تاج برای من شبیه همان پل تاریخی است. پل خواجو برای من عزیز است و آن استواری، تناقض، آرامش و لطافت، خروش و نور، سایه، نقش‌ها و مصالح آن خاص و بی‌نظیر است. تاج همین شکلی است و نمی‌توان گفت چیزی دیگری است؛ او استخوان‌دار است و وزانت و وجاهت دارد.
چه شد به موسیقی تاج علاقه پیدا کردید که آن را با یکی از شاهکارهای معماری قیاس می‌کنید؟
برای من هر چیزی اصالت داشته باشد عزیز است. می‌تواند کتاب اثر تاریخی یا کتاب باشد یا جواهر خوش‌تراش و عطری خوش‌بو باشد، هر آنچه شخصیت با اصالتی داشته باشد می‌تواند صفحه‌بندی خوبی داشته باشد. حقیقت این است که «آواز تاج اصفهانی مظهری از اصالت» است.
به چه جنبه‌ای از شخصیت تاج کمتر پرداخته‌شده است؟
تاج منبع بکر دست‌نخورده برای مطالعات هنری است. امروز یک کتاب نداریم که به شکل تحلیلی آثار تاج را بررسی کرده باشد. این تعداد آواز خوانده اما هنوز کتابی درباره وی منتشرنشده است. هنوز جای پایی در اذهان علمی موسیقی باز نشده و بکر است و فردی باید بیاید درب این گنجینه را بگشاید و آواز را بشناسد و بتواند آنها را تحلیل کند.
سیاست اداره هنری در این رابطه چیست و چه رویکردی دارد؟
«از سایه خارج کردن مفاخر» رویکرد محوری اداره هنری سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری اصفهان است. سال گذشته که رویداد «خندستان» را برگزار کردیم بخش ویژه‌ای با عنوان مهدی ممیزان، نمایش نامه نویس طراحی کردیم و سعی کردیم او را از سایه خارج کنیم، مقاله بنویسیم و برای او فیلم بسازیم تا بگویم اصفهان فیلم‌نامه‌نویسی بنام «مهدی ممیزان» داشته است. سعی کردیم ممیزان را از سایه بیرون آوریم و این‌یکی از وظایف ما است.
هر چند درباره آثار مرحوم استاد تاج یک خط نت نداریم اما اداره هنری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان طرح «نت نگاری» آثار تاج اصفهانی را آغاز کرده‌ایم.
این تولیدات را بزرگان موسیقی ایرانی همچون چون استاد شهرام ناظری فرستاده‌ایم تا تاج دوباره شنیده شود و دیده شود. این کارها را می‌کنیم که بدانیم یادبود و بزرگداشت به معنای محفل و مجلس گرفتن نیست.
نگاه ما به جلال‌الدین تاج اصفهانی تحلیلی است. گاهی آثار او را بازسازی می‌کنیم. تلاش ما خارج کردن تاج از سایه است تا افراد بیشتری این فرد را بشناسند و دسترسی اطلاعاتی بیشتری در فضای تخصصی و عمومی داشته باشند.
غرض نقشی ست کز ما بازماند / که هستی را نمی بی نم بقایی / مگر صاحبدلی روزی به رحمت / کند در حق مسکینان دعایی
هوای تاج را نداشته باشیم تاریخ ناخودآگاه او را حذف می‌کند بنابراین ما وظیفه‌داریم هنرمند را از سایه به روشنایی وارد کنیم.
چه طرح‌های شاخص دیگری برای معرفی این شخصیت گران‌سنگ موسیقی ایرانی در دست اجرا دارید؟
«نوید نوروزی» از محققان جوان و از شاگردان نسل دوم استاد جلال تاج اصفهانی است. آثاری که از استاد تاج روی صفحات گرامافون ضبط‌شده و توسط این محقق استخراج‌شده است. مجوزها از مالک گرفته‌شده و به دو لوح فشرده تبدیل‌شده است. محتوای آن آوازهای ناشنیده زنده‌یاد تاج اصفهانی است.
طرح دیگری با عنوان نت نگاری آثار تاج در دست اقدام داریم. شاهدیم که آثار این استاد در دانشگاه‌ها تدریس یا تحلیل نمی‌شود به‌این‌علت که منبع علمی از او ندارند و هر آنچه درباره تاج وجود دارد، دلی است.
امروز نت آثار وی را استخراج کرده‌ایم تا قابلیت تکثیر در جامعه آکادمیک موسیقی پیدا کند. این کار پیچیده و زمان‌بری است.
طرح دیگر اداره هنری، ساخت مستند از زنده‌یاد تاج اصفهانی است. همایون تاج فرزند استاد در ایران نیست و اگر یک نسل دیگر بگذرد، تاج از خاطره‌ها حذف می‌شود پس باید این خاطرات را ثبت کنیم و درباره آن اثر تولید کنیم.
هرسال به یادمان برخی هنرمندان پوستر و کارت‌پستال آماده می‌کنیم؛ امسال هم تصویر استاد تاج را به شکل کارت‌پستال دیجیتال تولید کرده‌ایم.
کد خبر 624204منبع: ایمنا
کلیدواژه: جلال الدین تاج اصفهانی استاد تاج اصفهانی هنرمندان ابوالحسن صبا موسیقی ایرانی موسیقی رادیو شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق اداره هنری سازمان فرهنگی تاج اصفهانی شهرداری اصفهان جلال الدین تاج موسیقی ایرانی موسیقی ایران اصفهان رو اخلاق مداری استاد تاج زنده یاد آثار تاج آواز تاج صدای تاج برای من
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۵۲۵۲۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هیچ نهادی مجاز به لغو کنسرت‌ها نیست/ در سوگِ مرگِ «موسیقی هنری»
خبرگزاری مهر-گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ فرآیند تولید و ارایه محصولات موسیقایی در ایران همواره در گیر و دار حواشی ریز و درشت و متفاوتی بوده که بسته به نگاه و برنامه ریزی متفاوت دولت ها با تغییر و تحولات متعددی مواجه می شود. یک مواجهه پرچالش که تاثیر مستقیم و غیرمستقیم آن را می‌توان در نظام اقتصادی موسیقی ایران به وضوح مشاهده کرد که در چه آمار کمی و کیفی قرار دارد و می تواند در بزنگاه های مختلف مورد ارزیابی قرار گیرد.
ارزیابی که طبیعتا مجموعه های مدیریتی در دولت و اصناف می توانند در آنچه روی می دهد، نقش موثری ایفا کنند. نقشی غیرقابل انکار که هرچه قدر بازوی اجرایی و استراتژیک مدیریت آن مجموعه قدرتمند تر و طراحی شده تر باشد، بی تردید در کم رنگ شدن و پررنگ شدن نقش یک مجموعه در این شرایط نیز تاثیرات خود را برجای خواهد گذاشت.
یکی از همین مجموعه های مرتبط با موسیقی تشکلی صنفی به نام «خانه موسیقی» است. مجموعه ای صنفی و غیردولتیِ دست اندرکاران موسیقی در رشته های مختلف که از سال ۱۳۷۹ با انگیزه حفظ، گسترش، اعتلا و معرفی موسیقی و موسیقی دانان ایرانی برمبنای اصول فرهنگی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تاسیس شده است.
حفظ میراث هنری ایران در بخش موسیقی، ارتقا کیفی و رشد ارزش های معنوی موسیقی ایرانی مبتنی بر فرهنگ ملی، حمایت از حقوق قانونی و معنوی موسیقی دانان در نقاط مختلف ایران در زمینه های مختلف موسیقی، هدفمند نمودن فعالیت های موسیقی دانان و هنرجویان ایرانی به منظور تداوم حضور سنن ملی موسیقی در جامعه، شناسایی و باروری استعدادهای هنری به منظور رشد کیفی موسیقی ایرانی، معرفی و عرضه موسیقی ایران به ملت های دیگر، تلاش جدی در امر پژوهش موسیقی قدیم و نوین ایران جهت شناخت ظرفیت های موسیقی ملی، حضور فعال در جشنواره های مختلف موسیقی در خارج از کشور به منظور معرفی و شناساندن موسیقی و موسیقی دانان ایرانی و آشنائی با تحولات موسیقی در جهان، تلاش جهت اجرا و نشر آثار موسیقی دانان ایرانی در خارج از کشور، تلاش برای انتشار نشریه موسیقی در چارچوب توسعه فرهنگ ملی و تلاش به منظور تأمین امور رفاهی اعضا با حمایت مسؤولان دولتی و بخش خصوصی از جمله اهدافی است که این مجموعه صنفی تلاش می کند تا نسبت به تحقق آنها فعالیت هایی را انجام دهد.
حالا اینکه مجموعه خانه موسیقی در این بیست و چهار سالی که از تاسیس خود می گذرد، تا چه اندازه توانسته نسبت به تحقق این اهداف با توجه به امکانات و بضاعت خود گام هایی را بردارد، محل بحث، نقد و ارایه مسایل کارشناسی مختلفی است که طی این چند سال چه در قالب نشست های رسانه ای و تحلیلی، چه در قالب گزاره های رسانه ای و چه از ناحیه منتقدان جدی این مجموعه مطرح شده است. شرایطی که حتی بعضا این مجموعه را با چالش های زیادی رو به رو کرده است؛ انتقاداتی که در برخی موارد می‌توانست در قالب منصفانه‌تر و آرام‌تری طراحی و بازگو شود. مسیری که به ویژه در یک دهه اخیر شکل پررنگ تری به خود گرفت و با حضور هنرمندان شاخص عرصه موسیقی با فراز و نشیب های زیادی هم روبه رو شد.
این مسیر ادامه پیدا کرد تا اینکه پدیده هولناک و عجیب و غریب «کرونا» آمد و در قالب گردبادی سهمگین دنیا را تکان داد و طبیعتا فرهنگ و هنر ایران زمین نیز در کنار دیگر اتفاقات ناگوار و تلخی که برای همه مردم دنیا از پس مقابله با کووید ۱۹ پیش آمد، دچار دگرگونی های زیادی شد و همه فرآیندها را تحت تاثیر خود قرار داد.
شرایطی که ابتدا منجر به تعطیلی کامل فعالیت های اجرایی حوزه فرهنگ و هنر و بعدها دربرگیرنده اتفاقات و رویدادهایی شد که به دوران «پسا کرونایی» معروف هستند. دورانی که در آن هنرمندان ما کوشیدند از پس آنچه در دوران سیاه کرونا گذراندند، وارد مسیر جدیدی از فعالیت های خود شوند تا بتوانند حال و احوال خود و روزگارشان را با تغییراتی مواجه سازند.
ماجرا ادامه داشت تا اینکه جامعه ایران با اتفاقات و التهابات اجتماعی سال ۱۴۰۱ مواجه شد. مسیری که بی تردید روی فعالیت های فرهنگی هنری کشور نیز تاثیرات خود را بر جای گذاشت و موجب شد تا آنچه در حوزه های مختلف هنری این سرزمین رخ می دهد از پس ماجرای کرونا و سپس اتفاقات اجتماعی دچار دگرگونی های شدیدی شود که به طور حتم دربرگیرنده پیچیدگی هایی نیز بود. پیچیدگی های که هم در حوزه مدیریت دولتی و هم در حوزه مدیریت اصناف مشتمل بر اتفاقات ریز و درشتی بود که طی یکی دو سال گذشته درباره آن مطالب زیادی در رسانه ها منتشر شده است.
اما آنچه در این مجال می تواند مورد توجه قرار گیرد، نحوه مدیریت اصناف مختلف فرهنگ و هنر در این شرایط است. هنرمندان طی سال های اخیر چه در حوزه سینما، چه تئاتر، چه موسیقی و چه در حوزه هنرهای تجسمی شاهد اتفاقات پرچالشی در مدیریت اصناف این مجموعه ها بوده اند. مسیری که دربرگیرنده چالش های زیادی بود و می تواند از جهات مختلف مورد واکاوی و سنجش قرار گیرد. شرایطی که بی تردید در صنف موسیقی کم چالش نبود و شرایط سخت و دشواری را برای فعالان این عرصه رقم زد.
حمیدرضا نوربخش خواننده موسیقی ایرانی و از مدیران این چند سال خانه موسیقی ایران است که طی سال های گذشته سکان هدایت مدیریت این مجموعه مهم در حوزه موسیقی را به عنوان «مدیرعامل» به عهده گرفته است. او در این سال ها علاوه بر فعالیت هایی که از پس شاگردی در محضر هنرمندی چون محمدرضا شجریان در عرصه آواز و خوانندگی انجام داده، تبدیل به یکی از ارکان اصلی حوزه سیاستگذاری بسیاری از اتفاقات و رویدادهای حوزه موسیقی شده است. او اکنون علاوه بر عهده دار بودن سمت مدیرعاملی خانه موسیقی به عنوان عضو حقیقی شورای عالی هنر و نایب رییس شورای عالی خانه هنرمندان ایران نیز مشغول به فعالیت است و چندی پیش بود که در تدوین سند موسیقی کشور نیز در قالب نماینده اصناف موسیقی ایران حضور موثر و جدی داشت.
همه اینها بهانه ای شد تا به واسطه فعالیت های مستمری که این هنرمند در پست مدیرعامل خانه موسیقی داشته، در روزهای پایانی سال ۱۴۰۲ با او به گفت‌وگو بنشینیم و با وی درباره کم و کیف فعالیت های اصلی ترین نهاد صنفی حوزه موسیقی پرسش هایی را مطرح کنیم. پرسش هایی که برخی از آنها با طعم انتقاد از او و عملکردش در این نهاد صنفی، برخی هم به اتفاقات این ماه های حوزه موسیقی و برخی هم با طرح گلایه هایی از ناحیه وی همراه بود و توانست دربرگیرنده نکات جالب توجهی باشد که خواندن آنها خالی از لطف نیست.
آنچه می خوانید گفت‌وگوی مشروح خبرنگار گروه هنر خبرگزاری مهر با حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی است:
* فعالیت های خانه موسیقی در سال ۱۴۰۲ عمدتا مبتنی بر انجام کارهایی بود که در حوزه سیاستگذاری های کلان موسیقی تعریف شده اند. شرایطی که کمی فعالیت های صنفی این مجموعه را تحت پوشش قرار داد و به نظر آمد اغلب کانون های زیر مجموعه فعالیت چندانی از خود نشان ندادند؛ اساسا این «در بیرون فعال بودن» و «در داخل منفعل شدن» در نتیجه سیاست ها و تصمیم گیرهای مدیریتی بود یا نه جنابعالی با چنین مسیری که من اشاره کردم، موافق نیستید؟
حمیدرضا نوربخش: من به آنچه که اشاره کردید مخالفم چرا که طی سال گذشته هم مجموعه مدیریتی خانه موسیقی و هم کانون های مختلف، فعالیت های متفاوت و ثمربخشی را انجام دادند که شاید برخی از آنها نمود خبری نداشته باشند، اما دربرگیرنده فعالیت های متعددی بودند که اتفاقا نتایج خوبی هم داشت. این در حالی است که پیگیری های قضایی و حقوقی اعضا، حضور موثر در تدوین «سند موسیقی»، پیگیری مسایل معیشتی و بیمه ای، تلاش برای رفع گرفتاری های اقتصادی برخی از اعضا که نیازی هم به خبر رسانی در مورد آنها نبود فقط بخشی از کارهای خانه موسیقی در سال ۱۴۰۲ بود که امیدوارم در سال جاری روند موثرتر و بهتری داشته باشد. البته شاید لازم باشد در انعکاس برخی از فعالیت های خانه موسیقی که جنبه عمومی‌تر و صنفی دارند اطلاع رسانی بیشتری داشته باشیم. روندی که به طور حتم در سال جدید روی آن تمرکز بیشتری خواهیم داشت.
نکته بعدی که درباره فعالیت های خانه موسیقی می توانم به آن اشاره داشته باشم، برگزاری کارگاه های آموزشی بود که شاید بتوان از آن به عنوان یکی از مهم ترین و موثرترین فعالیت های خانه موسیقی در سال گذشته نام ببریم. موضوعی که جزو وظایف اساسنامه ای ماست و ما ملزم هستیم در این زمینه فعالیت هایی را انجام دهیم. در این چارچوب تلاش کردیم به واسطه دعوت از هنرمندان شناخته شده و ممتاز حوزه موسیقی در بخش های مختلف، کارگاه های آموزشی را در فواصل زمانی مختلف برگزار کنیم. کارگاه هایی که استقبال بسیار خوبی هم از آنها شد و ما تلاش کردیم با صدور گواهینامه های پایان دوره به هنرمندان شرکت کننده، فضای موثرتری را تعریف کنیم.
درباره کانون های زیرمجموعه خانه موسیقی هم باید بگویم تقریبا هیچ کدام از آنها در سال گذشته کم کار نبودند. کانون های خانه موسیقی نه تنها کم کار نبودند که حتی در قیاس با سال های گذشته فعالیت های موثر و بیشتری را هم انجام دادند. در این چارچوب علاوه بر برگزاری جلسات منظمی که در زمان های از قبل تعیین شده کانون ها برگزار شد، ما شاهد برگزار رویدادهایی بودیم که هر یک از آنها بعد از مدت ها دوباره روند سال ۱۴۰۲ با تمام تنگناهای مالی که برای انجام فعالیت هایمان داشتیم، سال درخشانی برای خانه موسیقی بود اما امیدوارم در سال جدید بتوانیم روند رو به رشدی را برای خدمت رسانی به اعضا داشته باشیمفعالیت خود را آغاز کردند. کما اینکه برگزاری نمایشگاه «سازخانه» بعد از مدت ها توقف در برپایی، مشارکت در برگزاری چند رویداد موسیقایی با محوریت کانون های زیر مجموعه خانه موسیقی از جمله «نمایشگاه صنعت موسیقی» در برج میلاد تهران باعث شد تا کانون های موسیقی بعد از عبور از ماجرای کرونا و اتفاقات سال گذشته روند رو به رشدی را در فعالیت صنفی خود طی کنند.
برنامه ریزی و برگزاری بزرگداشت هنرمندان موسیقی از جمله بزرگداشت مرحوم محمدرضا شجریان و جناب محمد سریر نیز یکی دیگر از موضوعاتی بود که روی آن تمرکز ویژه ای داشتیم و بنا داریم در سال جدید نیز این روند را ادامه دهیم. شرایطی که از پس ماجرای کرونا و اتفاقات سال ۱۴۰۱ که موجب یک توقف سه ساله در فعالیت های خانه موسیقی شد، می تواند آغازگر فعالیت های بیشتری در خانه موسیقی باشد. شخصا بر این باورم سال ۱۴۰۲ با تمام تنگناهای مالی که برای انجام فعالیت هایمان داشتیم، سال درخشانی برای خانه موسیقی بود اما امیدوارم در سال جدید بتوانیم روند رو به رشدی را برای خدمت رسانی به اعضا داشته باشیم.
همه می دانیم که جامعه موسیقی مشکل کم ندارند اما آنچه برای اعضای شورای عالی، هیات مدیره خانه موسیقی و بنده از اهمیت و دغدغه مندی بیشتری برخوردار است، رفع مشکلات معیشتی هنرمندان این عرصه به ویژه در استان ها و شهرهای خارج از پایتخت است. این موضوع در حوزه موسیقی نواحی هم شکل پررنگ‌تری دارد که شما می دانید در این حوزه چه خبر است. در این زمینه بنده تلاش کردم به واسطه جایگاه حقوقی که در هیات مدیره صندوق اعتباری هنر دارم موضوعات و مشکلات را به طور مستقیم پیگیری و آن را به مدیریت صندوق منتقل کنم. صندوق اعتباری هنر هم انصافا کارنامه خوبی در بحث حمایت دارد که خیلی از این حمایت ها رسانه ای نشده اند. اما همچنان بر این باورم همه ما باید روی این موضوعات در سال جدید تمرکز بیشتری داشته باشیم.
*از پس تمام فعالیت هایی که به آن اشاره داشتید، آیا می توانید به دستاورد یا طراحی مشخصی اشاره کنید که جامعه موسیقی می توانند نتیجه آن را در سال ۱۴۰۳ و در قالب برنامه های «کوتاه مدت»، «میان مدت» و «بلند مدت» مشاهده کند؟ این پرسش در شرایطی مطرح می شود که خوشبختانه جنابعالی روابط بسیار خوب و حسنه ای با وزیر و مدیران عالی رتبه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دارید و این شرایط به خودی خود باعث اتفاقات خوبی می شود. شرایطی که می تواند مقدمه خوبی برای برگزاری جشن سالانه خانه موسیقی و دیگر رویدادها و فعالیت های حمایتی بعد از مدت ها توقف در فعالیت ها محسوب شود.
یکی از مهم ترین اتفاقاتی که می توان به آن اشاره کرد بحث تدوین، تصویب و ابلاغ «سند موسیقی» توسط رییس جمهور در سال گذشته است. فرآیندی که به طور حتم می تواند دارای اشکالات و ابهاماتی بوده و موجب اضافه شدن نکاتی باشد که در سال جاری می بایست روی آن تمرکز کرد. اما اصل اینکه در نظام جمهوری اسلامی ایران موسیقی صاحب یک سند شده، خود به تنهایی اتفاق بزرگی است. به عنوان مثال در همین مساله کنسرت سال گذشته شهر اصفهان علیرضا قربانی که موجب لغو کنسرت این خواننده شد، اگر ماجرای تدوین و ابلاغ سند موسیقی نبود قطعا ما نمی توانستیم موفق به از سرگیری کنسرت های این هنرمند در اصفهان شویم. چون در این مسیر هیچ مقامی در هیج جای کشور نمی تواند مجوز صادر شده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را نادیده بگیرد، به اعتقاد من این موضوع اتفاق خوشایندی است که باید آن را به فال نیک گرفت.
مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در حکم قانون است و این نکته بسیار حایز اهمیتی در موضوع «سند موسیقی» است که همه دستگاه های فرهنگی کشور اعم از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری، سازمان صدا و سیما و وزارت آموزش و پروش موظف به رعایت نکاتی هستند که می بایست شکل اجرایی به خود پیدا کند. ما خودمان در دولت های مختلف چندین سال دویدیم که در بخش سرود و موسیقی مدارس و حتی زنگ هنر اقدامات موثرتر و بهتری در مراکز آموزشی وابسته به آموزش و پرورش اجرا شود، اما متاسفانه کسی پاسخگو نبود. اما الان در همین سند موسیقی، آموزش و پرورش موظف به اجرای مواردی در حوزه موسیقی است و اگر براساس موارد قانونی سند الزام اجرایی انجام نشود، مجموعه ای که اجرا نکرده می بایست در برابر قانون پاسخگو باشد. اینها نکات حایز اهمیتی است که به اعتقاد من در صورت اجرایی شدن موارد مطرح شده در سند موسیقی می تواند برای جامعه هنرمندان امنیت خاطر به وجود بیاورد که حداقل خیالش از بابت برگزاری کنسرتشان راحت باشد.
*آیا می توان با اتکا به نکاتی که اشاره داشتید، دیگر شاهد لغو کنسرت های دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به واسطه ابلاغ سند موسیقی نباشیم؟ آیا ضمانتی برای اجرای درست و در چارچوب قانون این سند ابلاغ شده از سوی رییس جمهور در همه کنسرت های دارای مجوز به ویژه در شهرهای خارج از پایتخت وجود دارد؟
۱۰۰ درصد؛ ارجاع آن چه می گویم مربوط به اجرای شخص خاصی در ماجرای کنسرت ها نیست. آنچه در سند موسیقی روی آن تاکید زیادی هم شده، مبتنی بر چنین الزامی است که هیچ نهادی غیر از شورای عالی امنیت ملی، نمی‌تواند کنسرت هر چهره شناخته شده یا کمتر شناخته‌ای در عرصه موسیقی را که مجوز برگزاری اجرای خود را از مراجع رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اخذ کرده باشد، لغو کند. در این چارچوب تنها مرجعی که بر اساس قانون می تواند روی لغو یک اجرای زنده موسیقایی اقدامات لازم به عمل آورد، شورای عالی امنیت ملی آن هم با «ذکر دلیل» است و گرنه هیچ نهاد یا دستگاه دیگری نمی تواند کنسرت دارای مجوز وزارت ارشاد را متوقف کند.
*می رسیم به سال هایی که جنابعالی به عنوان مدیرعامل در خانه موسیقی حضور داشتید، دوره ای که به نظر می آید سیاست های صنفی مبتنی بر «تعامل» با دولت بوده تا «تقابل». آیا در دوره جدیدی که جناب سمیعی جایگزین آقای اله یاری در دفتر موسیقی شده اند، برنامه ریزی ها و سیاست ها به شکلی هست که همانند دوره قبلی این سیاست تعامل ادامه پیدا کند یا نه، تصور می کنید این دوره مدیریتی نیز همانند برخی از دوره های ما قبل اله یاری در دفتر موسیقی که مایل نیستم اسم دوره یا شخصی را ببرم، نحوه تعاملات و همکاری ها شکل دیگری به خود خواهد گرفت؟
من معتقدم سیاست های اجرای نمایندگان جامعه موسیقی باید مبتنی بر تعامل باشد؛ ما نمی توانیم در «تنازع»، «دعوا» و «کشمکش» نفع زیادی به دست آوریم. از سوی دیگر ما در کشوری زندگی می کنیم که نهادها بر اساس قانون وظایفی به عهده دارند که ما باید بتوانیم بر اساس گفت و گو با آنها تعامل و به زبان مشترکی برسیم. در صورتی هم که در مقاطعی مشکلی به وجود آمد آن را به قانون بسپاریم. پس برای ما هیچ تنها مرجعی که بر اساس قانون می تواند روی لغو یک اجرای زنده موسیقایی اقدامات لازم به عمل آورد، شورای عالی امنیت ملی آن هم با «ذکر دلیل» است و گرنه هیچ نهاد یا دستگاه دیگری نمی تواند کنسرت دارای مجوز وزارت ارشاد را متوقف کند فرقی نمی کند چه کسی مدیر دفتر موسیقی باشد.
برای ما قانون و منافع جامعه موسیقی مهم است که اگر هر مدیری بتواند منافع هنرمندان این عرصه را تامین کند قطعا در مسیر تعامل حرکت خواهیم کرد چون بر این باوریم ما برای کارهای خوبی که مدیران انجام می دهند می توانیم کمک کننده باشیم و اگر جایی از سوی همان مدیر خطایی انجام شود، حتما به آنها تذکر دهیم.
ما قطعا نقدهای خودمان را هم داریم و اگر جایی حقی پایمال شود در حد توان و مقدوراتی که داریم برای احقاق این حق پایمال شده پیگیری های لازم را انجام می دهیم. در این مجال اگر هنرمندی هم در جایی بی دلیل معطل شد قطعا پیگیر رسیدگی به کارهایش هستیم. اصلا من اینجا هستم که چنین کارهایی را پیگیری کنم. شرایطی که در حوزه استان ها هم وجود دارد و بنده در هفته بیش از ۱۰ بار از ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ها پیگیر حل مشکل هنرمندانی هستم که کارشان معطل مانده است.
من باز هم تاکید می کنم برای ما مهم نیست چه کسی مدیر دفتر موسیقی می‌شود. برای ما مهم این است که مدیر بتواند تسهیل گر باشد، کارها را بی دلیل متوقف نکند و بی دلیل به کسی گیر ندهد و اگر مشکلی هم به وجود آمد به سمت حل شدن آن برود.
جناب سمیعی هم به تازگی سمت مدیریت دفتر موسیقی وزارت ارشاد را به عهده گرفته و فعلا نمی توان درباره عملکرد او قضاوتی کرد. البته طی هفته های گذشته هیات مدیره خانه موسیقی با ایشان جلساتی را برگزار کرده و با برنامه های ارایه شده آشنا شدند. هیات مدیره هم از برنامه هایی که به نظر مثبت و خوب می آمد قدردانی کرد و هم اکنون نیز منتظریم تا ببینیم از این پس روند امور به چه شکلی است که بتوانیم به واسطه ارزیابی عملکرد مدیریت جدید، قضاوت هایی را داشته باشیم.
*درحال حاضر به عنوان مدیر عامل اصلی ترین صنف جامعه موسیقی، فکر می کنید مهم ترین منافع دارای اولویت جامعه موسیقی مشتمل بر اجرای چه نکاتی در سال ۱۴۰۳ توسط دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است؟
دفتر موسیقی سه وظیفه قانونی «سیاستگذاری و هدایت»، «نظارت» و «حمایت» را به عهده دارد. اما متاسفانه در خیلی از ادوار مدیریتی این مجموعه دولتی، این «نظارت» بوده که تمام فعالیت های دفتر را در برگرفته است. یعنی نه «سیاستگذاری» و نه «حمایت» انجام شده است. در واقع فعالیت دفتر موسیقی فقط معطوف به صدور مجوز و ماجراهای مربوط به آن شده است. شرایطی که در حوزه حمایت ما شاهد کم ترین حمایت بودیم و هستیم.
من چندی پیش بود که در حضور وزیر، معاون هنری و مدیر دفتر موسیقی بارها و بارها گفتم که بودجه حمایتی دفتر موسیقی را زیاد کنید. اصلا من در همین چند مدتی که در برنامه های مختلف سخنرانی داشتیم همواره از این موضوع انتقاد کردم که چرا «موسیقی هنری» به انزوا رفته است؟ چرا ذایقه مخاطبان این شده و بخش مهمی از هنرمندان که در عرصه های جدی تر و هنری تر موسیقی فعالیت می کنند منفعل و بسیاری از آنها خانه نشین شدند؟ اصلا هنرمندانی که در دهه ۶۰ و ۷۰ در موسیقی فعالیت می کردند، کجا هستند؟ همین جمشید عندلیبی که مدتی پیش دار فانی را وداع کرد، در این ۲۰ سال کجا بود؟ آیا کسی احوالش را پرسید؟ آیا کسی فهمید او در این مدت چرا روی صحنه نرفت؟ آیا کسی فهمید که او و بسیاری از هم نسلانش در دهه ۵۰ یا ۶۰ زندگی خود خانه نشین شده اند؟ اصلا چه شد فضای موسیقی به سمتی رفت که دیگر کسی دفتر موسیقی سه وظیفه قانونی «سیاستگذاری و هدایت»، «نظارت» و «حمایت» را به عهده دارد. اما متاسفانه در خیلی از ادوار مدیریتی این مجموعه دولتی، این «نظارت» بوده که تمام فعالیت های دفتر را در برگرفته است. یعنی نه «سیاستگذاری» و نه «حمایت» انجام شده است موسیقی های چنین نسلی را طلب نمی کند؟ اساسا لازمه توسعه چنین موسیقی هایی چیست؟ قطعا برنامه ریزی و حمایت است که اتفاقا در همین «سند موسیقی» هم به آن اشاره شده و دستگاه هایی مانند وزارت ارشاد و سازمان صدا و سیما ملزم به اجرای این برنامه های حمایتی و البته صرف بودجه هستند.
به اعتقاد من دیگر وقت آن فرا رسیده دفتر موسیقی به واسطه حضور آقای سمیعی از هنرمندانی که در بخش های جدی و هنری موسیقی فعالیت می کنند، حمایت کند. این حمایت هم اصلا معطوف به جشنواره نیست؛ بلکه می تواند در قالب برنامه و کنسرت در سالن های مهمی باشد که به صورت رایگان به هنرمندان اختصاص پیدا کند که رفته رفته ذایقه مخاطبان نیز به واسطه برگزاری مستمر این کنسرت های جدی به سمت شنیدن موسیقی هنری هم گرایش پیدا کند.
*با توجه به روابط خوبی که میان شما و آقای وزیر وجود دارد، فکر می کنید به واسطه پیگیری های خانه موسیقی در تهران و دیگر شهرهای کشور، ما در سال جاری می توانیم شاهد برگزاری کنسرت هایی باشیم که دقیقا بر اساس خواست و نیاز جامعه مخاطبان موسیقی جدی باشد؟
ما در این زمینه با آقای سمیعی مذاکراتی داشتیم و امیدوارم بخشی از مطالباتی که اشاره کردید در سال جاری محقق شود. البته تا آنجا که به ما وعده داده شده من این امیدواری و اطمینان را دارم که در سال پیش رو شاهد برگزاری کنسرت های بیشتر با شرایط بهتری برای دغدغه مندان موسیقی جدی باشیم.
*آقای نوربخش در بخشی از صحبت های خود به سازمان صدا و سیما اشاره داشتید؛ مجموعه ای که به نظر می آید با ابلاغ سند موسیقی توسط رییس جمهور، در حوزه حمایت از حقوق مادی و معنوی آثار شنیداری موسیقایی می تواند با تغییرات و تحولات زیادی مواجه شود، آیا خانه موسیقی قرار است تا به واسطه وظایف و ماموریت های خود مذاکرات و اقداماتی را در حوزه تعامل با رسانه ملی در این حوزه انجام دهد یا خیر؟
نزدیک به ۱۰ سال است که مجموعه خانه موسیقی به شدت درگیر پیگیری این موضوع است. موضوعی که طبیعتا در سازمان صدا و سیما هم وجود دارد و لازم است تا مدیران این مجموعه به واسط تدوین سند موسیقی کشور پیگیری های بیشتری تا حصول نتیجه لازم انجام دهند. اما آنچه در مورد ماجرای کپی رایت می توانیم اشاره کنیم این است که، موضوع کپی رایت دیگر شامل صدا و سیما و ضعف عملکرد در این چارچوب نمی شود. زیرا اکنون و به ویژه طی یکی دو سال اخیر به واسطه پیشرفت و ظهور چشمگیر بسترهای مجازی که موجب کاهش چشمگیر تولید فیزیکی آثار صوتی شدند، ماجرای دانلود و عرضه های غیرقانونی آثار موسیقایی، عمدتا در فضای مجازی متمرکز شده اند و ما شاهد بیشترین «نقض قانونی» در این زمینه هستیم.
خانه موسیقی در این زمینه از مدت ها پیش پیگیری های لازم را انجام داد؛ حتی در جریان هستید که طی فعالیت قبلی مجلس شورای اسلامی به واسطه کمیسیون قضایی مجلس، لایحه‌ای جامع در زمینه کپی رایت تدوین شد که متاسفانه از دستور کار مجلس خارج شد. مسیری که به دلیل حضور خانه موسیقی و دیگر مجموعه هایی که در تدوین این لایحه همراهی کردند می توانست اتفاق موثری باشد. چرا که وقت زیادی هم برای تدوین آن صرف شد اما خب متاسفانه به صحن مجلس راه پیدا نکرد. در حال حاضر هم ما همچنان به صورت موضوعی موارد مربوط به نقض کپی رایت را در خانه موسیقی پیگیری می کنیم و حتی دستگاه قضایی هم در این موارد احکام بسیار خوبی را از پس این پیگیری ها صادر کردند. اما اینکه چنین موضوعی تبدیل به قاعده شود، نیازمند یک برنامه ریزی منسجم است که می بایست هرچه سریع تر اجرایی شده و در عین حال فرهنگ سازی لازم هم برای عموم مردم انجام شود.
متاسفانه هنوز مردم ما با قواعد کپی رایت آشنا نیستند و همین کمبود آشنایی لازم موجب می شود تا خودشان بزرگترین نقض کنندگان شوند و به سراغ دانلود مجانی بروند. طبیعتا در این شرایط هیچ تقصیری متوجه آنها نیست که بدانند این کارشان مصداق بارز ارتکاب جرم است. جرمی که اگر از آن آگاه باشند قطعا مانند بسیاری از موارد دیگر آن را انجام نداده و هنجارمند عمل می کنند. آیا کسی به آنها گفته که کارشان سرقت و دزدی محسوب می‌شود؟ آیا کسی به آنها گفته وقتی موسیقی را دانلود و حتی آن را برای دوستان و آشنایان خود ارسال می کنند، مرتکب سرقت شده اند؟ اینها نیازمند اراده برای فرهنگ سازی است که مانند همان انیمیشن های راهنمایی و رانندگی که ماجرای بستن کمربند ایمنی را فرهنگ سازی و نهادینه کردند، می تواند راهگشای خوبی برای تحقق ماجرای رعایت کپی رایت در ایران باشد. البته من در رابطه با همین موضوع هم صحبت هایی با آقای اسماعیلی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) داشته ام که بتوانیم در این زمینه ساماندهی داشته و امیدوارم به زودی شاهد اتفاقات خوبی باشیم.
ادامه دارد ...
کد خبر 6092029
جاده کندوان یک طرفه شد